Geachte studenten!
Tijdens dit college
behandelen wij het fenomeen
‘De laatste keer’.
Eens zal het de laatste keer zijn
dat u uw adem uitblaast.
Zoals u ziet
is het basisconcept van de theorie
eenvoudig.
Nadere analyse toont aan
dat er twee soorten laatste keren
kunnen worden onderscheiden.
Om te beginnen
bestaat er de laatste keer
waarvan bekend is
dat het de laatste zal zijn.
Bijvoorbeeld:
aan ter dood veroordeelden in de Verenigde Staten
is het toegestaan
vlak voor de executie
nog éénmaal te douchen.
De douchecabine bevindt zich naast de ruimte
waarin de elektrische stoel staat opgesteld.
Veroordeelden in sommige delen van de Verenigde Staten
mogen na dat douchen schone kleren aantrekken.
Voor de laatste keer, wel te verstaan.
Verder bestaan er laatste keren
waarvan voor de betrokkene onbekend is
dat ze de laatste zijn.
Laten we ter illustratie aannemen
dat persoon A
op een tijdstip X
de liefde bedreven heeft.
Na afloop denkt A:
‘Dat is me goed bevallen.
Binnen afzienbare tijd / morgen /
over een week / over een uur /
ga ik de liefde nog eens bedrijven.’
Door onvoorziene omstandigheden
vult u zelf maar wat mogelijkheden in
– dat zou trouwens een aardige tentamenvraag zijn –
is het op tijdstip X voor persoon A de laatste keer!
Recent wetenschappelijk onderzoek
heeft voorts het begrip ‘schijnbare laatste keer’ opgeleverd.
Stel, een professor van deze universiteit
heeft een maand lang bij een collega in het buitenland gelogeerd.
Het is de ochtend van zijn vertrek.
Voor de laatste keer ontbijten de twee collega’s samen.
Ze wisselen voor de laatste keer enkele woorden
geven elkaar voor de laatste keer een hand
kijken elkaar voor de laatste keer in de ogen.
Terwijl onze professor op weg is naar het station
bedenkt hij dat hij zijn telefoon vergeten is.
Hij gaat terug
en dan ziet hij zijn collega
pas echt voor de laatste keer.
Die heeft veel minder allure
dan de schijnbare laatste keer
van een kwartier daarvoor.
De echte laatste keer
ontneemt dus de glans
enigszins aan de schijnbare.
Er worden in de vakliteratuur zelfs gevallen vermeld
waarin de echte laatste keer een pijnlijke vertoning was
die de schijnbare laatste keer geheel bedorven heeft.
‘Schijnbaar laatste’ keren hebben een tegenhanger:
keren die de schijn hebben
niet de laatste te wezen
terwijl ze het juist wel zijn.
Vorig jaar zijn een vrouw en ik verliefd op elkaar geworden.
We hebben de zomervakantie in Oostenrijk doorgebracht
op een zonnige middag hebben we in de buurt van Innsbruck
een bergwandeling gemaakt.
Voor de laatste keer!
Ik zie uw vragende gezichten
en ik begrijp wat u wilt tegenwerpen.
Ik kan die wandeling met mijn vrouw
– we zijn inmiddels getrouwd –
volgende zomer toch weer maken?
En het jaar daarop nog eens?
En wie weet als ik zeventig ben
voor de zoveelste keer?
Waarde studenten, mijn weerwoord is simpel.
Een wandeling van twee bejaarde mensen
die samen een verleden delen van tientallen jaren
gedrag en meningen van hun partner hebben overgenomen
rimpels in elkaars gezicht hebben zien toenemen
ruzie hebben gemaakt over kleinigheden –
Vergelijk die eens met de eerste wandeling van twee verliefden.
Dat zijn toch twee geheel verschillende gebeurtenissen!
Ja, zelfs een tweede wandeling
verschilt al van een eerste
in factoren als datum en tijdstip
temperatuur, luchtdruk, vochtigheidsgraad,
lichtval, geur, stemming en sfeer.
In feite zijn alle gebeurtenissen laatste keren.
U kunt De naam van de roos herlezen
maar de eerste keer onderging u dat boek anders.
U kunt nog eens
bij uw vader op schoot gaan zitten
maar als kind voelde dat anders.
U kunt zelfs in een kleuterklas
aan een tafeltje gaan zitten tekenen
terwijl het buiten sneeuwt
en u luistert naar de juffrouw
die een verhaal voorleest
maar in uw kleuterjaren
beleefde u juffrouw, sneeuw en klaslokaal anders.
Laatste keren bestaan dus niet
je kunt niets overdoen
er zijn alleen eerste keren.
Dit was het laatste college van de module ‘paradoxen en valkuilen’.
Het schriftelijk tentamen kan volgende week vrijdag worden afgelegd
van negen tot elf uur in zaal A op de tweede verdieping.
Ik hoop dat u allen een goed resultaat behaalt.
Er kan namelijk niets herkanst worden.
Niets.